Tác giả - Tác phẩm
Lời cảm ơn cố vấn nội dung cuốn sách “Góc khuất trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ”
Trong suốt quá trình viết và hoàn thiện cuốn sách Góc khuất trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ, tôi - tác giả Bình An may mắn nhận được sự hỗ trợ, đồng hành và sẻ chia quý báu từ nhiều nghệ nhân, thanh đồng, nhà nghiên cứu cũng như những người tâm huyết với di sản.
Cụ Vấn về chầu trời: Con bướm và hồn làng
Đêm trước khi cụ Vấn mất, trời làng Nọ nổi cơn giông dữ. Mây đen ùn ùn kéo đến, gió quét qua lũy tre già đầu làng còn sót lại, sấm rền như đánh động một điều trọng đại. Mưa trút xuống mái đình, mái nhà cổ, từng hạt như giọt lệ nặng nề của đất trời. Người làng khẽ bảo nhau: “Có lẽ làng sắp mất người lớn tuổi…”
“Thằng Mõ” làng Nọ
Hồi ấy, làng Nọ chưa có loa phóng thanh. Chẳng điện, chẳng mạng, đến đèn dầu còn phải dành dụm từng giọt. Nhưng cả làng vẫn biết tường tận chuyện họp hành, khao vọng, cúng đình, cháy bếp, mất trâu… nhờ một người duy nhất: Thằng Mõ.
Báo và Bò
Tại một làng quê hẻo lánh ở bang Gujarat, Ấn Độ, một người đàn ông nhiều đêm liền không ngủ được bởi tiếng chó sủa liên tục quanh chuồng bò. Nghĩ đến nạn trộm bò hoành hành nơi vùng bán sơn địa, ông quyết định lặng lẽ rình đêm. Nhưng điều ông nhìn thấy trong ánh trăng mờ lại không nằm trong bất kỳ dự liệu nào của con người.
Đời thằng Dậu
Ở làng Nọ, nơi cây gạo già đầu làng vẫn trổ hoa vào tháng Ba, và tiếng chim cu gáy gọi hè vọng qua những mái nhà cấp bốn còn sót lại, người ta thỉnh thoảng lại nhắc đến một cái tên: Dậu.
Dần – Thằng ế vợ
Ở thôn Yên, nơi con sông uốn mình ôm lấy xóm làng, người ta quen với dáng một người đàn ông gầy gò, vai xuôi, mặt rám nắng, ngày nào cũng nghe tiếng máy hàn lách tách vang lên từ sân nhà. Đó là Dần.
Cụ Cự “goá con”
Ở thôn Yên, không phải ai sinh nhiều con cũng sống yên ổn tuổi già. Cụ Cự đã ngoài 80 tuổi, là người mà cả làng từng ngưỡng mộ. Là thầy giáo tiểu học cũ, cụ có tới 5 người con trai, ai nấy đều thành đạt: hai bác sĩ công tác tại bệnh viện lớn ngoài thủ đô, một giám đốc doanh nghiệp xuất khẩu, một kỹ sư xây dựng lớn và ông Thêm – con trai út, hiện là trưởng phòng thuế huyện.
“Cụ Chửi”
Tại làng Nọ, thôn Yên, có một căn nhà cấp bốn nhỏ, mái ngói cũ lợp chồng lên năm tháng – nơi từng có một cụ bà sống thui thủi một mình. Nếu cụ còn sống, chắc cũng ngót trăm mùa đào nở. Người ta gọi cụ là “Cụ Chửi”.
Từ miếu làng Nhuê nhìn sang
Người ta vẫn bảo, muốn biết một làng quê có giữ được hồn cốt hay không, cứ nhìn vào đình làng, miếu mạo mà đánh giá. Ấy thế nên, cứ nhắc đến làng Nhuê là người ta xuýt xoa khen ngợi.
Bỏ phố về làng
Mười sáu năm, Hà Nội như cơn mưa rào dai dẳng mà vợ chồng Nam và Hà đã gồng mình đi qua, không áo mưa, không ô dù. Những căn phòng trọ thấp lè tè, tường mốc bở bục, mùa hè nóng như rang, mùa đông lạnh như cắt, đã trở thành chốn đi về, hết lần này đến lần khác. Đếm không xuể bao nhiêu lần dọn đồ, ôm con nhỏ chạy mưa đêm, chỉ để kịp trả phòng, kịp nhận phòng mới, kịp theo một công việc nào đó… đủ sống.
Chuyện làng Nọ, thôn Yên: Đổi đời
Từ ngày đường vành đai đi qua, thôn Yên và mấy thôn lân cận bỗng dưng rộn ràng như trẩy hội. Nhà trong ngõ, vốn chỉ đủ hai xe máy tránh nhau, nay mở toang thành mặt tiền phố xá. Vườn tược quanh năm thả gà, trồng rau cỏ, phút chốc hóa đất vàng, đất bạc. Nhiều người mơ còn chẳng thấy nổi, mà giờ lại được bốc thăm nhận lô đất tái định cư, rồi còn thêm cả tiền đền bù, thành ra ai cũng thấp thỏm mộng làm đại gia.
Ông Lữ và chiếc cửa sổ nhìn về phía đông
Ở làng Nọ – thôn Yên – ven bờ sông Bắc, có một người đàn ông tên Lữ, tuổi ngoài 70, sống gần như ẩn dật trong căn nhà mái bằng một tầng đã cũ. Ngôi nhà ấy, 30 năm trước từng là thành quả lớn nhất của vợ chồng ông – một cựu Thượng úy xin ra quân vì mất sức, và một người vợ hiền hoà, tần tảo, từng buôn gạo dọc bến Long Biên.
Tạp hoá bà Lựu – “Ký ức biết thở”
Làng Nọ – thôn Yên – nép mình bên bờ sông Bắc, có một cửa hàng tạp hóa nhỏ nằm sâu trong ngõ, cách con đường liên xã tấp nập chừng 100 m. Tấm biển bạc màu treo lệch, cửa sắt khi thì hé mở, khi thì khóa im ỉm như thể chẳng buồn bán cho ai. Ấy vậy mà, ngày nào cũng thế, tiếng gọi quen thuộc vẫn vang lên: “Bà Lựu ơi…”
“Thiết đã tôi thế đấy”
Ở một ngôi làng nhỏ vùng nông thôn Bắc Bộ, có một cậu bé ra đời giữa đêm giông bão. Mẹ đặt tên cậu là Thiết – nghĩa là sắt . Người ta bảo, cái tên ấy nặng nề như số phận, bởi nhà Thiết nghèo, cha mất sớm, mẹ bán đồng nát nuôi con qua ngày.