Trong dòng chảy bao la của văn hoá dân tộc, có những con người lặng thầm như gốc cổ thụ, tỏa bóng mát cho bao lớp người đi sau mà chẳng mảy may kể công. Họ là những bậc giữ đạo bằng tâm, hành đạo bằng trí, và truyền đạo bằng đức, để hồn cốt dân tộc không phai giữa bụi thời gian. Đồng thầy Hoàng Xuân Thuỷ, một người con của vùng đất thiêng Cao Mại, xã Bình Thanh, tỉnh Hưng Yên, là một gương sáng như thế, người hơn 40 năm đứng bóng đèn nhang, phụng sự Thánh Mẫu, mà chưa một lần vơi đạo tình hay nhạt nghĩa thầy trò.

Trong thế giới nhiều chuyển động và phân mảnh hôm nay, có những cá nhân không đi tìm sự nổi bật giữa đám đông, mà lặng lẽ thắp lên một thứ ánh sáng âm ỉ nhưng bền bỉ - ánh sáng của từ tâm. Đại đức Thích Giác Tiến, trụ trì chùa Linh Cao (Bắc Ninh), thành viên Ban Trị sự chùa Huyền Trang (TP. HCM), hiện công tác tại Ban Từ thiện báo Giác Ngộ - là một trong số hiếm những thiền sư như thế.

Trên mảnh đất linh thiêng Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ), nơi “núi bọc sông bao, sơn kỳ thủy tú”, có một người thầy đã dành cả cuộc đời để giữ gìn ngọn lửa tín ngưỡng thờ Mẫu, đó là đồng thầy Nguyễn Cao Đán, hay còn được biết đến với pháp danh Pháp Ân, người hiện giữ ngôi vị thủ nhang Trung Linh Điện. Ông đã dành cả đời để bảo tồn tín ngưỡng, giữ gìn đạo hạnh và thấm nhuần tinh thần khiêm cung.

Trong dòng chảy văn hóa tâm linh của người Việt, tín ngưỡng thờ Mẫu và đạo Phật dường như không tách biệt, mà hòa quyện như hai mạch nguồn thiêng liêng, cùng nuôi dưỡng đạo tâm, đạo nghĩa cho con người. Ở Quảng Ninh, nơi có ngôi chùa Cốc cổ kính đã được phục dựng lại từ năm 2008, Đại đức Thích Tâm Đạt không chỉ là một bậc chân tu của Phật giáo, mà còn là người thấu hiểu sâu sắc tinh thần bao dung và nhân văn của tín ngưỡng thờ Mẫu, một thực hành văn hóa bản địa giàu sức sống.