Hầu đồng

Ngày 22/2 (tức 25 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại đền Cửa Đông, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn phối hợp với Ban quản lý đền tổ chức Liên hoan diễn xướng Chầu văn tỉnh Lạng Sơn mở rộng năm 2025. Đây là một trong những hoạt động trọng tâm của Lễ hội Hoa Đào, nằm trong kế hoạch mừng Đảng, mừng Xuân Ất Tỵ của tỉnh. Liên hoan kéo dài đến hết ngày 26/2, quy tụ hàng trăm nghệ nhân, thanh đồng từ nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Dễ dàng bắt gặp những tín đồ của Mẫu tại các đền to phủ lớn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về lề lối của đạo. Việc trình đồng mở phủ một cách tuỳ tiện phải chăng đang trở thành trào lưu (xu hướng) của giới trẻ hiện nay? dẫn đến “lạm phát Thanh đồng”, trở thành nỗi lo của tín ngưỡng thờ Mẫu.

Có không ít Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ,… dành hàng chục năm dòng để nghiên cứu về Tín ngưỡng thờ Mẫu, và đều là những nhà nghiên cứu tầm cỡ. Còn với tôi, một phóng viên trẻ, lớp hậu bối, thì chỉ có thể gọi là “người tìm hiểu”, tự nhận vậy, vì để hiểu hết, hiểu đúng về tín ngưỡng này là cả vấn đề. Dưới đây, là ghi nhận của tôi, về những điều cơ bản xoay quanh một buổi lễ hầu đồng, sau nhiều lần tham dự.

Không ít người hiểu chưa đúng về nét đẹp văn hoá và ý nghĩa của thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ phủ của Người Việt, trong đó có cả những người đang phụng hành. Thật khó để tín ngưỡng này có thể trường tồn, nếu hiểu sai và thực hành sai.

Tín ngưỡng thờ Mẫu, một phần quan trọng của văn hóa và tín ngưỡng dân gian Việt Nam, chứa đựng nhiều yếu tố tinh thần và lễ nghi mang giá trị lịch sử, văn hóa và xã hội. Tuy nhiên, khi bị biến tướng và lợi dụng để trục lợi cá nhân, tín ngưỡng này không chỉ mất đi ý nghĩa nguyên bản mà còn gây ra những hậu quả tiêu cực cho xã hội. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng trong việc tăng cường quản lý, giám sát, đồng thời nâng cao nhận thức và giáo dục cộng...

Để tín ngưỡng thờ Mẫu thực sự được “khơi trong”, không thể chỉ dựa vào lời kêu gọi hay sự tự giác của các cá nhân đang hoạt động tín ngưỡng. Đây là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự tham gia từ nhiều phía, của các cơ quan quản lý Nhà nước đến cộng đồng tín ngưỡng và nhiều nhà nghiên cứu. Các giải pháp cần được triển khai đồng bộ, toàn diện và nghiêm túc, nhằm đưa tín ngưỡng thờ Mẫu trở lại đúng với giá trị cốt lõi.