Lời nói – bát nước đổ đi
Người lớn có thể dễ dàng quên đi một câu trách mắng, nhưng với trẻ con, đôi khi một câu nói vô tình cũng đủ làm tổn thương. Không ít bậc cha mẹ nghĩ rằng, trách mắng là để con nhớ lâu mà sửa sai. Nhưng có bao giờ ta tự hỏi: Liệu con có nhớ điều ta dạy, hay chỉ nhớ nỗi buồn và sự tủi thân?
Có một sự thật rằng, những đứa trẻ lớn lên trong môi trường bị trách mắng thường xuyên sẽ dễ trở nên tự ti, rụt rè, hoặc ngược lại là phản kháng mạnh mẽ, bất cần. Trong khi đó, những đứa trẻ được nuôi dạy bằng sự khích lệ lại có xu hướng phát triển tự tin, vững vàng hơn trước sóng gió cuộc đời.
Vậy nên, trước khi trách con, hãy dừng lại một chút để suy ngẫm: Liệu lời trách ấy có thực sự cần thiết? Và quan trọng hơn, liệu nó có giúp con trưởng thành hơn hay chỉ khiến con thêm tổn thương?
5 điều không nên trách con
1. Không trách con kém cỏi
Mỗi đứa trẻ đều có năng lực riêng. Nếu con không giỏi một việc gì đó, điều đó không có nghĩa là con kém cỏi. Giống như không thể bắt một con cá phải biết leo cây, cha mẹ cũng không nên áp đặt con phải xuất sắc ở mọi lĩnh vực. Quan trọng là giúp con tìm ra điểm mạnh của mình và phát triển nó.
2. Không trách con hỏi nhiều
Trẻ con luôn tò mò về thế giới xung quanh. Đừng vì mệt mỏi mà gạt đi những câu hỏi của con, dù đôi khi chúng có vẻ ngớ ngẩn. Mỗi câu hỏi là một bước đi trên hành trình khám phá tri thức. Nếu không biết câu trả lời, cha mẹ có thể cùng con tìm hiểu. Đó là cách nuôi dưỡng trí tuệ và sự ham học hỏi.
3. Không trách con khi vô tình gặp tai nạn
Va vấp, đổ vỡ là một phần của quá trình trưởng thành. Khi con làm vỡ chén bát hay ngã sưng đầu gối, điều con cần không phải là những lời trách móc, mà là sự an ủi và bài học về sự cẩn thận. Nếu cha mẹ trách mắng mỗi khi con gặp sự cố, trẻ sẽ học cách che giấu lỗi lầm thay vì biết cách rút kinh nghiệm.
4. Không trách con làm chậm
Mới học thì chưa thể tinh, mới làm thì chưa thể nhanh. Một đứa trẻ cẩn thận và kiên trì có thể không nhanh nhẹn, nhưng sẽ vững chắc hơn trong tương lai. Thay vì trách con làm chậm, hãy khuyến khích và hướng dẫn con để làm tốt hơn.
5. Không trách con vì bị ốm
Khi con bệnh, thể chất và tinh thần đều yếu. Nếu cha mẹ vừa lo lắng vừa trách mắng kiểu như: “Tại con nghịch nước, tại con không chịu mặc ấm…”, điều đó chỉ khiến con thêm tủi thân. Điều con cần nhất lúc này là sự quan tâm, chứ không phải những lời trách móc.
6 điều không nên mắng con
1. Không mắng con ở nơi đông người
Dù là trẻ con, con cũng có lòng tự trọng. Việc bị mắng trước mặt người khác không giúp con nhận ra lỗi sai, mà chỉ khiến con xấu hổ, tổn thương. Hãy chọn cách nhắc nhở riêng tư, nhẹ nhàng để con hiểu và sửa sai.
2. Không mắng khi con đã biết lỗi
Một đứa trẻ dám nhận lỗi đã là một bước tiến lớn trong nhận thức. Thay vì chì chiết, hãy hướng dẫn con cách sửa sai. Một lời động viên đôi khi có tác dụng lớn hơn một tràng trách mắng.
3. Không mắng con vào ban đêm
Trách mắng trước khi ngủ chỉ khiến trẻ mang theo nỗi buồn vào giấc mơ. Những giấc ngủ chập chờn, những cơn ác mộng có thể ảnh hưởng đến tâm lý của con lâu dài.
4. Không mắng con trong bữa ăn
Ông bà ta có câu: “Trời đánh còn tránh miếng ăn.” Một bữa ăn ngon không chỉ là dinh dưỡng, mà còn là sự kết nối gia đình. Nếu có điều gì cần phê bình, hãy để sau bữa ăn.
5. Không mắng khi con đang vui
Một đứa trẻ đang vui vẻ, hào hứng mà bị mắng sẽ giống như đang tung tăng dưới trời nắng lại gặp phải cơn mưa giông. Cảm xúc bị dập tắt đột ngột có thể ảnh hưởng đến tâm lý trẻ, khiến trẻ trở nên dè dặt, ít bộc lộ cảm xúc hơn.
6. Không mắng khi con đang buồn
Khi con đã buồn, điều con cần là sự chia sẻ, chứ không phải những lời trách mắng. Những áp lực tâm lý nếu không được giải tỏa có thể tích tụ và ảnh hưởng đến tâm lý con về lâu dài.
Dạy con bằng yêu thương và kiên nhẫn
Làm cha mẹ là một hành trình dài, không có công thức nào hoàn hảo, nhưng có một điều chắc chắn: Yêu thương và kiên nhẫn luôn là chìa khóa. Trách mắng chỉ là biện pháp cuối cùng, khi mọi cách giải thích nhẹ nhàng không có tác dụng. Và ngay cả khi cần nghiêm khắc, cũng hãy đảm bảo rằng, những lời nói của cha mẹ không làm tổn thương con, mà giúp con trưởng thành hơn.
Bởi vì, những gì cha mẹ nói với con hôm nay, sẽ trở thành tiếng nói bên trong con suốt cuộc đời.
