Báo chí trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975

vnapotalkyniem45namngaygiaiphonghoantoanmiennamthongnhatdatnuoc30419753042020phongvienttxvntrongchiendichhochim1532335614609870-1745370918186360618279-1745549064.webp

Sức mạnh của ngòi bút trong mùa Xuân lịch sử

Từ đầu năm 1975, khi Bộ Chính trị quyết định mở “tổng tiến công và nổi dậy”, đội ngũ phóng viên, biên tập viên tại chiến trường miền Nam - cùng lực lượng công tác báo chí bí mật của Mặt trận Dân tộc Giải phóng - liên tục có mặt ở tuyến đầu. Các văn phòng Báo Giải Phóng, Đài Phát thanh Giải Phóng, ấn phẩm dành riêng cho bộ đội, đã nhanh chóng nhận và chuyển tải những tin tức nóng bỏng từng ngày. Những dòng tít như “Bình Long giải phóng!” hay “Quân ta tiến thẳng vào Sài Gòn!” không chỉ truyền thông tin, mà còn thổi bùng lên niềm tin và quyết tâm của bộ đội, du kích, và đồng bào cả nước.

Ở miền Bắc, báo Nhân Dân, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), Báo Quân đội Nhân dân đã khẩn trương đăng tải Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Bộ Chính trị, đồng thời tập trung khắc họa khí thế tiến công thần tốc của quân giải phóng. Dưới bút của các cây bút chiến trường, mỗi bản tin, bài phân tích đều nhấn mạnh tính đúng đắn của đường lối chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh, giải phóng miền Nam”. Hình ảnh các đoàn xe quân sự nối dài, lá cờ giải phóng phất phới trước dinh Độc Lập… đã trở thành dấu ấn không thể phai mờ qua những trang báo xuân.

Báo chí cách mạng không chỉ đưa tin về quân sự mà còn quan tâm đến đời sống nhân dân. Các phóng viên lăn lội khắp làng quê, thị xã, ghi nhận niềm vui ngày trở về của người dân giải phóng, hoạt động văn hóa, giáo dục, y tế ở những vùng vừa được giải phóng. Những bản tin cảm động về việc mở lớp học xóa mù chữ ngay tại chiến khu hay nhóm đoàn y tế cấp cứu, tiêm phòng cho bà con vừa chứng minh tính nhân văn sâu sắc của bộ đội giải phóng, đồng thời củng cố hình ảnh “chiến sĩ công dân” trong trái tim mọi người.

Đặc biệt, báo chí cách mạng đã gắn kết hai miền Nam - Bắc bằng những chuyên mục giao lưu: thư bạn đọc, điện đài trực tiếp, phóng sự đặc biệt về ngày hội thống nhất. Mỗi tờ báo, mỗi chương trình phát thanh như trở thành nhịp cầu cảm xúc, khiến người ở miền Bắc như chứng kiến trực tiếp những giờ khắc lịch sử tại Sài Gòn, người ở miền Nam càng vững tin vào thắng lợi cuối cùng.

Ngay sau ngày 30/4, những số báo đặc biệt ra ngày (“Giải Phóng miền Nam - Thống nhất đất nước”) đã tổng hợp toàn cảnh chiến dịch: từ quyết định lịch sử của Bộ Chính trị, chiến thắng ở Xuân Lộc, Ban Mê Thuột, Huế, đến lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Hàng triệu ấn bản ngay lập tức được phát hành; các buổi phát thanh, truyền hình đặc biệt được tổ chức liên tục, mang lại niềm hân hoan, tự hào cho toàn dân.

Báo chí với công tác binh vận, đấu tranh chính trị và hòa hợp dân tộc

Bên cạnh vai trò thông tin, định hướng và động viên tinh thần, báo chí cách mạng còn trực tiếp tham gia công tác binh vận, đấu tranh chính trị và hòa hợp dân tộc qua nhiều hình thức linh hoạt, thiết thực.

Với ngụy quân

Từ những ngày mở màn chiến dịch, báo chí giải phóng đã đặt trọng tâm riêng cho công tác binh vận, nhắm thẳng vào binh sĩ quân lực VNCH. Các tờ “Giải Phóng” nội tuyến, bản tin phát thanh trên Đài Tiếng nói Giải Phóng liên tục đăng tải những thông điệp với thông điệp nhân văn, kêu gọi “bạn hãy buông súng, trở về với nhân dân” và cam kết bảo đảm an toàn, chính sách khoan hồng. Bài viết phân tích tình hình thực tế ở tuyến đầu, vạch rõ sự bế tắc của lực lượng ngụy, đồng thời giới thiệu tấm gương binh lính đã đầu hàng rồi được nhân dân chăm sóc, kết hợp với thư bạn đọc là “những người từng chiến đấu cho chế độ cũ” kể lại hành trình quay về với cách mạng. Hình thức vừa mềm dẻo (lời vận động, phân tích chính sách hoà hợp) vừa cứng rắn (lên án tội ác của chế độ Sài Gòn) đã tạo được sức thuyết phục mạnh mẽ, khiến hàng vạn binh sĩ VNCH tự nguyện buông súng hoặc không cố thủ ở vòng ngoài.

Với ngụy quyền

Song song đó, báo chí cách mạng triển khai cuộc đấu tranh chính trị trực diện với các cấp ngụy quyền: từ tỉnh, quận, đến chính quyền cơ sở. Qua chuyên mục “Chân tướng chính quyền Sài Gòn”, báo Nhân Dân và Tiếng nói Việt Nam liên tục phanh phui nạn tham ô, cấm đoán dân chúng; đồng thời thông tin về chính sách của chính phủ Cách mạng lâm thời, về giáo dục, y tế… của Mặt trận Dân tộc Giải phóng, nêu lên viễn cảnh hoà bình, đoàn kết. Các bài phân tích, phỏng vấn cán bộ ngụy quyền xin đầu hàng - được đăng công khai - đã làm lung lay lòng tin của nhiều quan chức và công chức, buộc họ phải tính tới lựa chọn đầu hàng để bảo toàn mạng sống của họ và gia đình. Nhờ đó, không chỉ hàng nghìn binh lính mà cả hàng trăm viên chức ngụy cũng đã “khóa súng, gói ấn” và trở về phục vụ nhân dân sau ngày thống nhất.

Với lực lượng cách mạng

Từ những ngày đầu của chiến dịchbaos chí đã phát hành hàng nghìn tờ báo nội tuyến, chuyển thẳng vào tuyến đầu. Những bài phỏng vấn bộ đội vừa chiến đấu vừa vun đất trồng rau, những lời kêu gọi “cán bộ, chiến sĩ hãy vững tin tiến lên” đã cổ vũ tinh thần quân dân, động viên bộ đội bền bỉ bám trụ và tin tưởng vào chiến thắng. Báo chí cũng dành chuyên mục đăng thư của bộ đội, gia đình thanh niên xung phong, qua đó tạo sự gắn kết giữa hậu phương và tiền tuyến, góp phần huy động nguồn lực, nhân lực cho chiến dịch.

Trong đấu tranh chính trị

Trước áp lực thông tin của địch, báo chí cách mạng thực hiện cuộc “đấu tranh chính trị trên mặt trận tư tưởng” bằng cách:

- Phản bác luận điệu xuyên tạc: Mỗi khi báo chí chính thống của ngụy quyền tung tin thất thiệt, các cơ quan như Nhân Dân, Tiếng nói Việt Nam ngay lập tức đưa tin đính chính, luận giải cặn kẽ, giữ vững niềm tin của quần chúng.

- Cổ vũ chủ trương, đường lối: Các bài bình luận, phân tích chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” không chỉ cung cấp thông tin mà còn giải thích vì sao đó là con đường đúng, góp phần hóa giải hoài nghi, ngờ vực.

- Mở rộng tầm ảnh hưởng: Thông qua báo in, phát thanh, báo chí đã tiếp cận sâu vào các vùng ven, vùng giải phóng mới, cung cấp luận chứng thuyết phục để vận động dân chúng ủng hộ Mặt trận Dân tộc Giải phóng.

Trong hòa hợp dân tộc

Ngay từ lúc đất nước còn chia cắt, báo chí đã xây dựng những chuyên mục giao lưu văn hóa, giới thiệu phong tục, truyền thống của cả hai miền. Sau ngày thống nhất, báo chí tiếp tục:

- Phát sóng phóng sự về những công trình tái thiết, dự án hợp tác giữa quân - dân hai miền, tạo động lực chung tay xây dựng đất nước.

- Chuyên mục tiếng Anh, tiếng Pháp dành cho kiều bào, phục vụ nhu cầu hội nhập quốc tế nhưng cũng giới thiệu hình ảnh một nước Việt Nam thống nhất, hòa hợp, tôn trọng mọi dân tộc anh em.

Nhờ những nỗ lực này, báo chí đã góp phần kết nối không chỉ quân dân mà còn gắn kết ý Đảng với lòng Dân, hun đúc khát vọng hòa bình và phát triển. Tinh thần binh vận, đấu tranh chính trị và hòa hợp dân tộc qua ngòi bút, ống kính của báo chí vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay, là bài học quý để truyền thông Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bài học về tổ chức truyền thông trong chiến tranh

Vai trò của báo chí trong mùa Xuân 1975 để lại những bài học quý về cách thức tổ chức lực lượng truyền thông trong chiến tranh:

- Tốc độ và chính xác: Phóng viên luôn ở tuyến đầu, đảm bảo tin nóng, chuẩn xác.

- Định hướng dư luận: Mọi tin bài đều bám sát đường lối, chỉ đạo của Đảng, góp phần giữ vững niềm tin chiến thắng.

Giá trị nhân văn: Câu chuyện người dân, người lính, hậu phương được lồng ghép khéo léo, tạo chiều sâu cảm xúc.

- Kết nối hai miền, hòa hợp dân tộc: Dấu ấn giao lưu báo chí – phát thanh đã vượt qua giới tuyến, gắn kết tinh thần dân tộc.

Ngày nay, khi báo chí chuyển mình trong kỷ nguyên số, tinh thần ấy vẫn còn nguyên giá trị. Tốc độ, độ tin cậy, khả năng định hướng và sức lan tỏa cảm xúc của báo chí cách mạng sẽ tiếp tục là tấm gương để các thế hệ làm báo hôm nay vận dụng: từ xây dựng hệ thống newswire nhanh - gọn, đến ứng dụng AI kiểm soát tin giả, rồi dùng nền tảng số mở rộng tương tác với bạn đọc.

Thấm nhuần truyền thống vẻ vang, báo chí Việt Nam trong thời đại mới cần giữ vững tôn chỉ: “"Nhanh chóng - Chính xác - Tin cậy", “Tiên phong - Đổi mới - Nhân văn” “Sự thật - Khách quan - Trách nhiệm”, để tiếp tục là lực lượng tiên phong đưa chủ trương, đường lối của Đảng và tiếng nói của nhân dân vào kỷ nguyên “thông tin mọi lúc, mọi nơi” - một cuộc cách mạng không tiếng súng nhưng có sức mạnh bẻ gãy mọi rào cản, đưa đất nước vươn lên phồn vinh.